Στο μηνιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης «ΠΙΚ-ΝΙΚ» που κυκλοφορεί κάθε μήνα, στο υπ’ αριθ.364 τεύχος του μηνός Φεβρουαρίου 2018 και εκδότης του είναι ο κ. Φίλος Λάκης, στη σελίδα 64 δημοσιεύεται άρθρο με τίτλο: «ΣΤΟ ΛΙΓΚΝΟ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ: Γιατί οι Έλληνες».
της Καθηγήτριας των Αγγλικών, Άννας Ασημακοπούλου, η οποία κοιμήθηκε πρόσφατα.
Μέσα στη μακρόχρονη επιστημονική δραστηριότητα και καριέρα μου, έχω διαβάσει πάρα πολλά κείμενα (για να μη πω και έχω γράψει) Κοινωνικού, Θρησκευτικού, Πολιτιστικού και Ελληνικού περιεχομένου. Τέτοιο κείμενο, σαν της Ασημακοπούλου, ίσως να μη έχει γραφτεί.
Η πνευματική της μαχητική δραστηριότητα και διάθεση της αείμνηστης Άννας Ασημακοπούλου, ίσως είναι ανεπανάληπτη.
Για τους λόγους αυτούς τολμώ, κατά λέξη, την αναδημοσίευση του. Ευχαριστώ τη διεύθυνση της έγκριτης εφημερίδας «Η ΠΡΟΟΔΟΣ» για τη δημοσίευση.
Αιωνία η μνήμη της Άννας Ασημακοπούλου.
23.2.2018
ΣΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ: Γιατί οι Έλληνες
Αν απορείτε ακόμα γιατί η διεθνής ορολογία βρίθει από ελληνικές λέξεις, η απάντηση είναι προφανής: επειδή δεν υπήρξε τομέας της διανόησης, της επιστήμης και της τέχνης που να μην επινοήθηκε και να μη θεμελιώθηκε στην αρχαία Ελλάδα.
Τα πλούσια γεννήματα του ελληνικού πνεύματος πέρασαν στους άλλους λαούς μαζί με τα ελληνικά ονόματά τους. Δεν υπήρχαν άλλωστε ξένες λέξεις για να τα προσδιορίσουν. Η αρμονία έμεινε αρμονία επειδή κανείς άλλος δεν είχε συλλάβει μέχρι τότε ως ιδέα την αρμονία, κι επομένως δε θα είχε κανένα λόγο να ψάξει να βρει ένα όνομα για κάτι που γι’ αυτόν ήταν ανύπαρκτο.
Από κει και πέρα τίθεται το εύλογο ερώτημα, γιατί από τους Έλληνες και γιατί στην Ελλάδα; Τι παραπάνω είχε αυτός ο λαός και γέννησε έναν υπέρλαμπρο πολιτισμό που κυριάρχησε και συνεχίζει να κυριαρχεί σ’ όλη την οικουμένη; Γιατί στην ουσία, ο λεγόμενος «δυτικός» πολιτισμός που επιβλήθηκε βαθμιαία παντού, παρά τις διαφοροποιήσεις που υπέστη και υφίσταται στην πορεία της φυσιολογικής του εξέλιξης, δεν έπαψε να είναι ο ελληνικός πολιτισμός έτσι όπως γεννήθηκε και διαμορφώθηκε από τους αρχαίους Έλληνες. Γιατί λοιπόν από τους Έλληνες;
Δεν υποκρύπτεται καμιά ρατσιστική αιχμή σ’ αυτό το ερώτημα. Όλοι οι λαοί στον κόσμο είναι ικανοί για μεγάλα επιτεύγματα. Όλοι οι άνθρωποι είναι εξίσου ευφυείς κι εξίσου επινοητικοί με τους άλλους. Όλοι γεννιούνται με το ίδιο δυναμικό.
Τίποτε παραπάνω δεν είχαν οι Έλληνες. Μερικοί ήταν έξυπνοι, άλλοι ίσα-ίσα μέτριας ευφυΐας, κι αρκετοί χαζοί σαν βλήτα. Είχαν τα προτερήματά τους κι είχαν και πολλά ελαττώματα. Κοντολογίς, ήταν ένας λαός ακριβώς σαν όλους τους άλλους.
Είχαν όμως το μοναδικό πλεονέκτημα να ζουν σε μια γωνιά του πλανήτη που στην περίπτωση κάποιας ευτυχούς συγκυρίας θα μπορούσε να γίνει εφαλτήριο για ένα τεράστιο άλμα προς τα μπρος. Αυτή η μοναδική περιοχή όπου ο ήλιος ήταν ο κανόνας κι η καταχνιά η εξαίρεση, περιέκλειε μικρά φιλικά πελάγη διάσπαρτα με κατοικήσιμα νησιά, απολάμβανε το πιο ισορροπημένο κλίμα στον πλανήτη και πρόσφερε μια γοητευτική ποικιλία τοπίου: επιβλητικά βουνά, πυκνά δάση, εύφορες κοιλάδες, γάργαρα ποτάμια, γόνιμες πεδιάδες, γελαστές παραλίες και ζεστά, πλούσια σε θαλάσσια ζωή νερά, όλα μαζί στριμωγμένα σ’ ένα τόσο δα κομμάτι γης, και σε μεγέθη απόλυτα συμβατά με τα μέτρα του ανθρώπου.
Με δυο λόγια, το λίκνο των Ελλήνων ήταν αυτό που θα λέγαμε «μια χώρα ιδανικά φιλική για τον χρήστη».
Δε σε τρομάζει η Ελλάδα. Δε σε παγώνει εννιά μήνες το χρόνο, δε σε θάβει σε χιονοστιβάδες, δε σε κρατάει δέσμιο σε ομίχλες, δε σε ψήνει σε τροπικές θερμοκρασίες κι ούτε σε σαπίζει στις υγρασίες. Δεν απειλεί να σ’ εξοντώσει με ξηρασίες, να σ’ αφανίσει σε ερήμους ή να σε συντρίψει με τυφώνες. Στα τοπία της δε θα μπορούσαν ποτέ να καιροφυλακτούν εκδικητικές οντότητες, μοχθηρά τέρατα, υπερφυσικά στοιχειά κι απειλητικά φαντάσματα - μόνο πανέμορφοι ερωτιάρηδες θεοί και χαριτωμένες παιχνιδιάρες νύμφες.
Αυτή η χώρα του λαμπερού φωτός, της γελαστής ομορφιάς και της γαλήνιας αρμονίας, συντέλεσε με το κάλλος και τη γλυκύτητά της στο να προκύψει εκείνη η απόλυτα αναγκαία ευτυχής συγκυρία: η ιδιάζουσα σχέση του Έλληνα με το θείο.
Η στιγμή που οι πρόγονοί μας έδωσαν ανθρώπινη μορφή κι ιδιοσυγκρασία στους θεούς τους, ήταν η στιγμή που καθόρισε την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού πάνω στη γη. Γιατί από κει και πέρα οι Έλληνες, έχοντας ήδη καταστήσει τον θεόμορφο άνθρωπο όμοιο και ίσο με τους ανθρωπόμορφους θεούς, έγιναν ο πρώτος λαός με πραγματικά ελεύθερο πνεύμα.
Απαλλαγμένοι από θρησκοληψίες, δογματισμούς, μεταθανάτιες φοβίες και συμπλέγματα ενοχής κι υποταγής, βάλθηκαν να διερευνούν ελεύθερα το σύμπαν, τη φύση και τον άνθρωπο, και να ψάχνουν άφοβα για τις αιτίες των πραγμάτων.
Έτσι συνέβη και η αρμονία έμεινε αρμονία, όπως έμεινε κι η φιλοσοφία φιλοσοφία, τα μαθηματικά μαθηματικά, η αρχιτεκτονική αρχιτεκτονική, κι η μουσική μουσική για όλους.
Μικρή αναδρομή
Στην ευρύτερη γειτονιά των Ελλήνων είχαν ήδη ζήσει ή ζούσαν λαοί με οργανωμένες κοινωνίες και προχωρημένο επίπεδο εξέλιξης: Χαλδαίοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Φοίνικες, Αιγύπτιοι και άλλοι. Μέσα στις χιλιετίες, σ’ ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου και χάρη στη ναυτιλία που ανθούσε πάντα σ’ αυτή την ευλογημένη θάλασσα, γίνονταν εκτεταμένες πολιτιστικές ανταλλαγές, έτσι που αναπόφευκτα κάθε λαός να υιοθετεί στοιχεία απ’ τους άλλους.
Τέτοια στοιχεία έπαιρναν συνεχώς κι οι Έλληνες. Δεν τα υιοθετούσαν όμως άκριτα· τα επεξεργάζονταν και τα μετουσίωναν έτσι ώστε να μπορέσουν να τα εντάξουν στη δική τους κοσμο-αντίληψη, σύμφωνα μ’ αυτό που αποτέλεσε το χαρακτηριστικό γνώρισμά τους: την ελεύθερη, διερευνητική και συχνά εντελώς ανατρεπτική σκέψη.
Έτσι, από ένα σημείο της προϊστορίας και πέρα βλέπουμε να διαμορφώνονται βαθμιαία στον ελλαδικό χώρο οι συνθήκες που έμελλε να οδηγήσουν στην πολιτιστική έκρηξη - μια έκρηξη που άρχισε να εκδηλώνεται κατά τους προκλασικούς χρόνους και κορυφώθηκε κατά τους κλασικούς, οδηγώντας την ανθρώπινη ανέλιξη σε μια έξαρση που έκτοτε η ανθρωπότητα δεν μπόρεσε να την προσεγγίσει ποτέ ξανά.
Αναλογιστείτε λίγο αυτό το ανεπανάληπτο θαύμα: μετά τις ατέλειωτες χιλιετίες όπου ο άνθρωπος πάσχιζε να κερδίσει ψηφίδα-ψηφίδα το δικαίωμά του στην επιβίωση και στην ανθρώπινη υπόσταση, άρκεσαν ελάχιστοι αιώνες για να γεννηθεί και να φτάσει στο απόγειό του αυτό που εκλαμβάνουμε έκτοτε ως ιδανικό πολιτισμό. Όλα του τα συστατικά φύτρωσαν, άνθισαν κι ωρίμασαν σ’ εκείνη την πρωτοφανή πολιτισμική φρενίτιδα που άλλαξε ριζικά τον κόσμο. Κι αν κάποτε φάνηκε σαν να είχε σβήσει οριστικά μέσα στον ζόφο των Σκοτεινών Αιώνων, ο ελληνικός πολιτισμός διέθετε τόση δύναμη, που μπόρεσε να αναστηθεί θριαμβευτικά και να επιστρέψει πάλι ως Αναγέννηση.
