O διαμορφούμενος  ‘χάρτης’ των μεταφορικών υποδομών της χώρας τείνει να καταστήσει τη Θεσσαλονίκη κρίσιμο πόλο στο Εθνικό Σύστημα Logistics  με σημαντικές προοπτικές αξιοποίησης και ανάδειξής της ως μίας ολοκληρωμένης  πύλης εισόδου/εξόδου με υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας’.

Με τον όρο ‘ολοκληρωμένη πύλη’ εννοείται το ‘οικοσύστημα’ που συνθέτει: (α) τις λιμενικές και τις αεροπορικές πύλες εισόδου-εξόδου και λοιπές μεταφορικές υποδομές, (β) τις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, (γ) την διασύνδεση με υπερ-τοπικούς πόλους ειδικού ενδιαφέροντος (π.χ. Εκθεσιακά Κέντρα), και (δ) το θεσμικό πλαίσιο της αδειοδότησης και της λειτουργίας των επιχειρήσεων εφοδιαστικής αλυσίδας.

Η παραχώρηση του λιμένα και του αεροδρομίου, η ολοκλήρωση των κάθετων αξόνων της Εγνατίας Οδού, η ανάπτυξη του εμπορευματικού κέντρου στο Στρ. Γκόνου, ο σχεδιασμός της Σιδηροδρομικής Εγνατίας, ακόμα ίσως και η διερευνητική μελέτη της πλωτής σύνδεσης με την Κεντρική Ευρώπη, δημιουργούν ένα ‘εντυπωσιακό’ μίγμα υποδομών που γεννούν μοναδική ευκαιρία για την Θεσσαλονίκη, αναφορικά με τον γεωστρατηγικό της ρόλο στην ανάπτυξη της Βόρειας Ελλάδας, ταυτόχρονα δε ρόλο στην ανάδειξη της ως κέντρου τεχνολογίας και καινοτομίας, αξιοποιώντας τους υφιστάμενους θύλακες.

Ωστόσο, το ερώτημα που προκύπτει, αβίαστα και ίσως ‘βασανιστικά’, έχοντας, μάλιστα, νωπά τα πυροτεχνήματα της «καλύτερης ΔΕΘ της τελευταίας δεκαετίας», είναι ‘ποιος ο ρόλος του Διεθνούς μας Εκθεσιακού φορέα στο νέο αυτό περιβάλλον τα επόμενα χρόνια. Είναι άραγε συμβατή με τα νέα δεδομένα η περιχαράκωση στην λύση της παραμονής της ΔΕΘ στο κέντρο της πόλης και η συνδυαστική αναβάθμιση του χώρου σε μητροπολιτικό πάρκο; Θα παρακολουθήσει τις εξελίξεις αναπαράγοντας έναν μεγαλεπήβολο   ναρκισσιστικό ‘επαρχιωτισμό’ ή θα ενταχθεί οργανικά στους πρωτοπόρους της οικονομικής και επιχειρησιακής αλλά και πνευματικής τοπολογίας; Θα μετεξελιχτεί σε έναν σύγχρονο φορέα, κατ’ ουσίαν και όχι κατ’ ευφημισμό, διεθνούς εμβέλειας ή την στιγμή που η Θεσσαλονίκη θα τοποθετείται ως οικονομικό κέντρο της ΝΑ Ευρώπης, κάπου στο ‘μακρινό’ 2030, εμείς θα γιορτάζουμε τα 73 γενέθλια του φραπέ;

Η ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Τα ποσοτικά δεδομένα των τελευταίων ετών καταδεικνύουν την θετική και ανοδική πορεία της ΔΕΘ, τόσο σε επίπεδο εκθετών και κλαδικών εκθέσεων, όσο σε επίπεδο επισκεπτών. Παράλληλα η ενεργοποίηση του θεσμού των ‘τιμώμενων χωρών’, έδωσε την δυνατότητα ενίσχυσης του οικονομικό-πολιτικού χαρακτήρα με την προώθηση επιχειρηματικών συναντήσεων και ισχυρών forums, στην προσπάθεια εξωστρέφειας και υλοποίησης αναπτυξιακών στρατηγικών. Όλα αυτά, διατηρώντας το πολιτικό, αλλά και πολιτιστικό χαρακτήρα της με την πληθώρα δρώμενων, θεματικών πάρκων και συναυλιακών εκδηλώσεων που προσελκύουν πλήθος επισκεπτών, τόσο από την Θεσσαλονίκη όσο και από την ευρύτερη περιφέρεια. Η πόλη για μία εβδομάδα, σφύζει από ζωή, η πληρότητα των ξενοδοχειακών υποδομών αγγίζει το απόλυτο, το σύνολο της ελληνικής κοινοβουλευτικής δύναμης περιοδεύει και ΄παρουσιάζει’ αναπτυξιακά ‘μοντέλα’ ενώ η περιρρέουσα ατμόσφαιρα θυμίζει ένα συνεχές υπαίθριο πάρτι, με σύμμαχο σχεδόν πάντα την γλυκιά φθινοπωρινή ατμόσφαιρα. Στους πιό νοσταλγικούς δίνεται η δυνατότητα ανάκλησης παιδικών αναμνήσεων και η μεταλαμπάδευση τους στην επόμενη γενιά, ακόμα και η επανασύνδεση με φίλους που επισκέπτονται συστηματικά, σχεδόν ‘θεσμικά’, την περίοδο τούτη την συμπρωτεύουσα…

Οι αδυναμίες από την άλλη μεριά, είναι εμφανείς και καταγεγραμμένες και αφορούν κυρίως την παλαιότητα των εγκαταστάσεων, που σε συνδυασμό με την χωροθέτηση της έκθεσης στο αστικό περιβάλλον, την έλλειψη χώρων στάθμευσης και την δυσκολία πρόσβασης, μειώνουν την λειτουργικότητά της αλλά και επιβαρύνουν την πόλη. Οι συζητήσεις και οι απόψεις για την βέλτιστη λύση αναβάθμισης του εκθεσιακού χώρου κινήθηκαν σε δύο άξονες: την μεταστέγαση, με παράλληλη διεκδίκηση κάποια διεθνούς EXPO, αρχικά δυτικά, εσχάτως ανατολικά ή της συνολικής ανάπλασης του χώρου με την ταυτόχρονη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου, διατηρώντας τον παραδοσιακό της χαρακτήρα. Μολονότι τα κόστη σε κάθε περίπτωση είναι σοβαρά και την δεδομένη χρονική συγκυρία δημιουργούν επιπρόσθετες δυσκολίες σχεδιασμού, ωστόσο φαίνεται να προκρίνεται η δεύτερη λύση.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ;

Μητροπολιτικό πάρκο, εκθεσιακός χώρος, χώρος πολιτισμού και αθλητισμού, συνεδριακό κέντρο, χώροι αναψυχής, εστίασης και διαμονής, μπορούν να συνδυαστούν αρμονικά; Επαγγελματικές εκθέσεις, επιχειρηματικές συναντήσεις, πολιτικές συγκεντρώσεις, διεθνείς αποστολές, καινοτομία, ανάπτυξη αλλά και συναυλίες, χορευτικά ρεκόρ Γκίνες και υπαίθρια δρώμενα, είναι συμβατά μεταξύ τους;

Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι αδιαμφισβήτητα ναι. Αναφορικά με το πρώτο ερώτημα, τόσο η διαδικασία εκπόνησης του master plan που δρομολογείται από συναρμόδιους φορείς όσο και εργασίες σημαντικών επιστημόνων, δείχνουν ότι είναι εφικτή η τεχνική υλοποίηση του εγχειρήματος. Σε σχέση με το δεύτερο ερώτημα, η απάντηση είναι προφανής και η θεαματική άνοδος της ‘επισκεψιμότητας’ καταδεικνύει του λόγου το αληθές…

Μήπως όμως βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος; “To be everywhere is to be nowhere” είπε κάποτε ο Σενέκας. Η συμβατότητα και συνδυαστικότητα των παραπάνω χρήσεων, όσο θεμιτή και εφικτή αν είναι άλλο τόσο υποδαυλίζει την ουσία και το στρατηγικό στόχο που οφείλει να έχει ένας Διεθνής Εκθεσιακός Φορέας: την παροχή υψηλού επιπέδου, υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων χωρίς συμβιβασμούς σε μέγεθος ή άνεση, με άνετη και εύκολη πρόσβαση από ένα σύγχρονο δίκτυο μεταφορικών υποδομών, στρατηγικά χωροθετημένο στις παρυφές ή εκτός του αστικού ιστού, πλησίον των κύριων μεταφορικών πυλών εισόδου/εξόδου (αεροδρόμιο). Είναι η μόνη και απόλυτη προϋπόθεση για την διοργάνωση εκθέσεων διεθνούς κύρους, υψηλής προστιθέμενης αξίας, που θα ανταποκρίνονται στο όραμα της λειτουργίας της ΔΕΘ ως μοχλού ανάπτυξης όχι μόνο της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιφέρειας, αλλά και της χώρας.

Ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων υποδομών, όσο έξυπνα και ευρηματικά και εάν γίνει, δεν παύει να έχει αντικειμενικούς περιοριστικούς παράγοντες σχεδιασμού, με αντίκτυπο στην ποσότητα και ποιότητα των φιλοξενούμενων εκθετών και γεγονότων. Η σύγκριση, με τεχνοκρατικά κριτήρια, με αντίστοιχους εκθεσιακούς χώρους του εξωτερικού, ή μήπως και των Αθηνών, θα είναι σκληρή, απαιτητική και μάλλον καταδικαστική. Ίσως λοιπόν, ήρθε η ώρα να συζητηθεί από μηδενική βάση η αποσύνδεση της εκθεσιακής λειτουργίας από την υπόλοιπες χρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και η μετεγκατάσταση της σε ένα νέο χώρο που θα πληροί τις σύγχρονες απαιτήσεις σχεδιασμού.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ

Η Θεσσαλονίκη μετασχηματίζεται. Ο διαμορφούμενος ‘χάρτης’ των υποδομών την αναδεικνύει  σε ‘οικοσύστημα’ ολοκληρωμένης πύλης εισόδου/εξόδου. Επανατοποθετείται στο χάρτη του διεθνούς οικονομικού ενδιαφέροντος. Σε αυτό το διαμορφούμενο περιβάλλον η ΔΕΘ-Helexpo βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, μίας επιλογής στρατηγικού χαρακτήρα, που μπορεί να καθορίσει το μέλλον της εταιρείας αλλά σε σημαντικό βαθμό και της πόλης για τις επόμενες δεκαετίες. Μια τέτοια επιλογή δεν μπορεί να γίνει με ‘ντετερμινιστικά’ κριτήρια βραχυπρόθεσμων αποδόσεων και συναισθηματικών αναφορών.

Το μέλλον είναι εδώ και μας προκαλεί… να ‘γράψουμε’ ιστορία… 

*O Γιώργος Μπαρμπουτίδης είναι Πολιτικός Μηχανικός, MSc Logistics, Μέλος Μ.Ε. Υποδομών & Δικτύων ΤΕΕ/ΤΚΜ. Πρόεδρος Συλλόγου Πολιτικών Μηχανικών Ν. Σερρών