Ανησυχητικές διαστάσεις προσλαμβάνει το πρόβλημα των περιστατικών οξείας δηλητηρίασης από γεωργικά φάρμακα, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Κέντρου Δηλητηριάσεων. Το Τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της ΔΑΟΚ Σερρών, σε ανακοίνωσή του, αναφέρει ότι κατά μέσο  όρο, τα έτη 2015-2017 καταγράφηκαν 535,3 περιστατικά οξείας δηλητηρίασης κατ΄ έτος, ενώ την τριετία 2012-2014 καταγράφηκαν 436,3 περιστατικά.

Τα περισσότερα περιστατικά αφορούσαν σε άνδρες. Η Βόρειος Ελλάδα παρουσιάζει το δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών δηλητηρίασης από γεωργικά φάρμακα, σε όλη την Ελλάδα, κατά το 2017.

Οι περισσότερες δηλητηριάσεις γίνονται με πυρεθρίνες και glyphosate και όχι οργανοφωσφορικά και άλλα πιο τοξικά φάρμακα (τάση να χρησιμοποιούνται λιγότερο τοξικά για τον άνθρωπο φάρμακα στη γεωργία).

Οι απόπειρες αυτοκτονίας αποτέλεσαν σημαντικό ποσοστό (12% το 2017), μειωμένο όμως σε σχέση με τα έτη 2012-2014. Κατά τα έτη 2015-2017 11 κατέληξαν, οι δύο από αυτούς είχαν λάβει paraquat, παρά την απόσυρσή του από την αγορά. Κατά το 2016 καταγράφηκαν 18 περιστατικά με οργανοχλωριωμένα γεωργικά φάρμακα, παρά την απόσυρσή τους από την αγορά.

Διαπιστώνεται μεγάλος αριθμός επαγγελματικής έκθεσης που συνεπάγεται τα πλημμελή μέτρα ασφάλειας και την ελλιπή εκπαίδευση των αγροτών.

Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι η οξεία δηλητηρίαση από φυτοφάρμακα στη γεωργική βιομηχανία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.

Επιβεβλημένη καθίσταται η προσπάθεια για την καλύτερη προστασία και εκπαίδευση των αγροτών στην έκθεση από φυτοφάρμακα (εναρμόνιση με Ευρωπαϊκή νομοθεσία).

Απαιτούνται περαιτέρω μελέτες που να αφορούν: χρήση απαγορευμένων φυτοφαρμάκων, στροφή προς χρήση λιγότερο τοξικών φυτοφαρμάκων, την τοξικότητα από τη χρόνια έκθεση στα φυτοφάρμακα, τη συσχέτιση των αποπειρών αυτοκτονίας με την οικονομική κρίση στη χώρα, το παιδικό ατύχημα, κ.α.Οι χρήστες γεωργικών φαρμάκων θα πρέπει να εφαρμόζουν τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα :

• Αποφεύγουμε την αγορά και χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εάν δεν υπάρχει λόγος.
• Συμβουλευόμαστε ειδικό επιστήμονα (Γεωπόνο) για την αντιμετώπιση προβλημάτων φυτοπροστασίας.
• Προτιμούμε τεχνικές ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας καθώς και την εφαρμογή εναλλακτικών προσεγγίσεων ή τεχνικών προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων.
• Εφόσον χρειαστεί, απευθυνόμαστε σε υπεύθυνο επιστήμονα – συνταγογράφο για να αξιολογήσει την κατάσταση και εφόσον πρέπει να γίνει εφαρμογή φυτοπροστατευτικών προϊόντων, να εκδώσει την κατάλληλη για το σκοπό αυτό συνταγή χρήσης γεωργικών φαρμάκων.
• Προμηθευόμαστε μόνον εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα (αναγράφουν επί της συσκευασίας τους αριθμό έγκρισης και το σκοπό για τον οποίο τα θέλουμε), τα οποία αγοράζουμε μόνον από ειδικά εξουσιοδοτημένα καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων.
• Από τα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα επιλέγουμε τα χαμηλότερης τοξικολογικής επισήμανσης για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
• Προμηθευόμαστε και διατηρούμε καθαρά μέσα ατομικής προστασίας (μάσκα, αδιάβροχη φόρμα, ειδικά γάντια για φυτοφάρμακα, γυαλιά, μπότες κλπ).
• Τα γεωργικά φάρμακα διατηρούνται σε ειδικό αποθηκευτικό χώρο, ξηρό και δροσερό, ΚΛΕΙΔΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ.
• Αγοράζουμε την ποσότητα που θα μας χρειαστεί για τον επόμενο ψεκασμό και αποφεύγουμε να διατηρούμε στην ειδική αποθήκη παλιά ή ανοιγμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
• Διαβάζουμε την ετικέτα του γεωργικού φαρμάκου πριν από κάθε χρήση και ακολουθούμε πιστά τα οριζόμενα επί της συσκευασίας.
• Τηρούμε με ιδιαίτερη προσοχή το χρόνο τελευταίας επέμβασης πριν τη συγκομιδή.
• Ακολουθούμε τις διατάξεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, όσον αφορά τις αποστάσεις από ευαίσθητες περιοχές, το τριπλό ξέπλυμα των κενών συσκευασίας, την ενημέρωση περιοίκων κλπ.
• Σε κάθε περίπτωση κατά την χρήση του φυτοπροστατευτικού προϊόντος, φοράμε τα απαραίτητα μέσα ατομικής προστασίας. Μετά τη χρήση του φυτοπροστατευτικού προϊόντος, τα μέσα ατομικής προστασίας πλένονται χωριστά από τα υπόλοιπα ρούχα.
• Σε περίπτωση δηλητηρίασης ζητάμε ΑΜΕΣΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ, επιδεικνύοντας την ετικέτα του γεωργικού φαρμάκου. Δεν λαμβάνουμε αντίδοτο εάν δεν υπάρχει κατάλληλη οδηγία ιατρού.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δηλητηριάσεις μπορούν να ληφθούν από την ιστοσελίδα του Κέντρου Δηλητηριάσεων: http://0317.syzefxis.gov.gr/?page_id=75 

Επισημαίνεται ότι στοιχεία που αφορούν την Δημόσια Υγεία θα πρέπει να προσφέρονται από εμπειρογνώμονες (στην περίπτωση των δηλητηριάσεων από γεωργικά φάρμακα είναι το Κέντρο Δηλητηριάσεων) ως γνώση σε επιστήμονες (Γεωπόνους, Γιατρούς) που μπορούν να διαδώσουν αυτή τη γνώση στο κοινό στις τοπικές κοινωνίες.

Στο πλαίσιο της πρόληψης, σύμφωνα με το άρθρο 20, παράγραφοι 1 και 3 του ν.4036/2012 (ΦΕΚ Α΄8), οι διανομείς γεωργικών φαρμάκων υποχρεούνται να παρέχουν στους επαγγελματίες χρήστες γεωργικών φαρμάκων κατάλληλες πληροφορίες όσον αφορά τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων, τους κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον και οδηγίες για την ασφάλειά τους. Επίσης, τη διαχείριση των κινδύνων αυτών, σχετικά με τα εν λόγω προϊόντα και στους μη επαγγελματίες χρήστες, γενικές πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων, ιδίως σχετικά με τις πηγές κινδύνου, την έκθεση, τον ορθό τρόπο αποθήκευσης, το χειρισμό και την εφαρμογή, καθώς και την ασφαλή τους διάθεση σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία για τα απόβλητα, καθώς και σχετικά με εναλλακτικές λύσεις χαμηλού κινδύνου.

 Στατιστικά στοιχεία για περιστατικά οξείας δηλητηρίασης από γεωργικά φάρμακα

(Προέλευση: Κέντρο δηλητηριάσεων)