Το μελάνωμα είναι ένας επικίνδυνος καρκίνος του δέρματος που αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα οδηγεί σε μεταστάσεις και θάνατο. Η συχνότητα του υπολογίζεται (στην Αμερική όπου υπάρχουν οι σχετικές μελέτες) σε 1 περίπτωση στα 150 άτομα περίπου και διαπιστώνεται ότι αυξάνει σταδιακά. Αποτελεί τον πιο συχνό τύπο καρκίνου στις λευκές γυναίκες 25-29 ετών, ωστόσο η μέση ηλικία διάγνωσης του είναι τα 52 έτη.

Το μελάνωμα μπορεί να αναπτυχθεί οπουδήποτε στο σώμα είτε σε υγιές δέρμα, είτε σε προϋπάρχοντα σπίλο (ελιά). Συνήθως εμφανίζεται στα σημεία του δέρματος που εκτίθενται στον ήλιο, ωστόσο μπορεί να εμφανιστεί και οπουδήποτε αλλού στο σώμα. Τα πιο συχνά σημεία εμφάνισης του είναι η ράχη στους άνδρες και οι κνήμες και η ράχη στις γυναίκες.

Ύποπτες βλάβες για μελάνωμα είναι:

• Αυτές που έχουν  ανώμαλο περίγραμμα και πολλά χρώματα (μαύρο, γκρι, καφέ, κόκκινο, άσπρο).
• Μεγαλύτερες σε μέγεθος από 6 mm (τόσο είναι το μέγεθος της σβήστρας των μολυβιών).
• Βλάβες διαφορετικές από τις άλλες ελιές.
• Βλάβες που αιμορραγούν, φαγουρίζουν, μεγαλώνουν σε μέγεθος, αλλάζουν σχήμα ή χρώμα.
• Βλάβες που δεν υπήρχαν στο παρελθόν.

• Σκούρες καφέ βλάβες σε παλάμες, πέλματα ή κάτω από τα νύχια
• Σκούρες καφέ βλάβες σε βλεννογόνους όπως του στόματος και των γεννητικών οργάνων.

Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες  του Μελανώματος;

Παρόλο που όλοι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν μελάνωμα, ο καρκίνος αυτός είναι πιο συχνός σε αυτούς με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Όσοι έχουν ξανθά ή κόκκινα μαλλιά, γαλάζια ή πράσινα μάτια, άσπρο δέρμα, φακίδες, καίγονται στον ήλιο και δεν μαυρίζουν, κινδυνεύουν πολύ περισσότερο.

Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτωνσε όλες τις ηλικίες, ιδιαίτερα όμως στην παιδική, αυξάνει  πολύ τον κίνδυνο μελανώματος. Ένα και μόνο ηλιακό έγκαυμα στην παιδική ηλικία διπλασιάζει τις πιθανότητες για μελάνωμα στην ενήλικη ζωή.

Η υπέρμετρη έκθεση στον ήλιο μπορεί να οδηγήσει σε μελάνωμα ιδιαίτερα όταν γίνεται χωρίς μέτρα προστασίας όπως τα αντηλιακά, τα ρούχα, τα καπέλα. Πιο επικίνδυνη για την ανάπτυξη μελανώματος θεωρείται η περιοδική έντονη έκθεση στον ήλιο, όπως αυτή των καλοκαιρινών διακοπών. Το μαύρισμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προσπάθεια του δέρματος μας να αμυνθεί στο τραύμα που του προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία.

Η χρήση solariumέχει καταχωρηθεί στην πρώτη ομάδα παραγόντων κινδύνου για καρκίνο στον άνθρωπο, εκεί όπου βρίσκεται και το κάπνισμα. Οι λάμπες που χρησιμοποιούν τα solariumεκθέτουν το δέρμα σε υπεριώδη ακτινοβολία 3-6 φορές πιο δυνατή από αυτή του μεσημεριανού ήλιου. Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η χρήση  solariumπριν την ηλικία των 35 ετών συνδέεται με 59% μεγαλύτερο κίνδυνο μελανώματος.

Οι άνθρωποι που έχουν πολλούς σπίλους (ελιές)  ή έχουν δυσπλαστικούς σπίλους κινδυνεύουν περισσότερο από καρκίνο του δέρματος.

Αν υπάρχει ιστορικό μελανώματος στους συγγενείς πρώτου βαθμού υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος. Επιπλέον κάποιος που ήδη νόσησε από μελάνωμα μια φορά έχει αυξημένες πιθανότητες να ξαναπαρουσιάσει και δεύτερο.

Πως μπορείτε να προστατευτείτε  από τον καρκίνο του δέρματος;

• Αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο τις ώρες της μέγιστης ακτινοβολίας (12:00- 16:00) τόσο στην παραλία όσο και στην πόλη. Προγραμματίζετε τις εξωτερικές σας δραστηριότητες νωρίς το πρωί ή το απόγευμα, ακόμα και τις συννεφιαμένες ημέρες καιαναζητάτε  πάντα σκιά. Η έκθεση στον ήλιο αθροίζεται με τα χρόνια στο δέρμα και καθώς αυτά περνούν διαπιστώνουμε τις συνέπειες της.
• Χρησιμοποιείτε αντηλιακό ευρέως φάσματος με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30 (SPF 30). Το αντηλιακό πρέπει να εφαρμόζεται είκοσι λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε δύο ώρες, μετά από κολύμπι, έντονη εφίδρωση, σκούπισμα με την πετσέτα. Η σωστή ποσότητα αντηλιακού που χρειάζεται για να καλύψει το σώμα ενός ενήλικα είναι 30 ml.
• Φοράτε προστατευτικό ρουχισμό, καπέλο και γυαλιά ηλίου, καθώς το αντηλιακό από μόνο του δεν παρέχει ολοκληρωτική προστασία.
• Μην κάνετε τεχνητό μαύρισμα (solarium). Οι λάμπες που χρησιμοποιούνται στο solarium εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία και αυξάνουν δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.

Σημαντικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος έχει η αυτοεξέταση και ο προληπτικός έλεγχος στο Δερματολόγο.

Ακολουθείτε πάντα την ίδια σειρά στην αυτοεξέταση σας για να μην ξεχνάτε κανένα σημείο του σώματος:

1. Παρατηρείστε προσεκτικά το σώμα σας στον καθρέφτη με τα χέρια ανασηκωμένα, μπροστά, πίσω, δεξιά πλάγια και αριστερά πλάγια.
2. Λυγήστε τους αγκώνες σας, και παρατηρείστε καλά τα μπράτσα, τα αντιβράχια και τις παλάμες σας
3. Καθίστε και ελέγξτε τα πόδια σας: μηρούς, γάμπες, πατούσες, μεσοδακτύλια διαστήματα.
4. Ελέγξτε τον αυχένα σας και το κεφάλι σας χρησιμοποιώντας έναν καθρέφτη χειρός  μπροστά στον καθρέφτη του μπάνιου. Παρατηρείστε προσεκτικά το πρόσωπό σας.
5. Ελέγξτε την περιοχή της μέσης σας και τους γλουτούς χρησιμοποιώντας τον καθρέφτη χειρός.

Αναφέρετε στο Δερματολόγο κάθε νέα βλάβη που εμφανίζεται στο δέρμα και κάθε βλάβη που αλλάζει χρώμα, σχήμα, μέγεθος ή αιμορραγεί εύκολα.

Ο Δερματολόγος χρησιμοποιώντας το δερματοσκόπιο ελέγχει το δέρμα, και αν υπάρχει κάποια ύποπτη βλάβη προχωρά σε βιοψία και ιστολογική εξέταση. Η βιοψία του δέρματος είναι μια εύκολη και γρήγορη διαδικασία που διενεργείται με τοπική αναισθησία στο ιατρείο. Αν η ιστολογική εξέταση επιβεβαιώσει καρκίνο του δέρματος η περαιτέρω θεραπεία εξαρτάται από το είδος του καρκίνου, τον τύπο του και το μέγεθος του.

 Η έγκαιρη διάγνωση και αφαίρεση του μελανώματος είναι καθοριστικής σημασίας καθώς οδηγεί σε πλήρη ίαση.