Συμπληρώθηκαν εφέτος 110 ακριβώς χρόνια από την ευλογημένη εκείνη ημέρα της 29ης Ιουνίου 1913, κατά την οποία η ένδοξη πόλις των Σερρών, απέκτησε την περιπόθητη Ελευθερία της.
Το ιστορικό αυτό γεγονός, είναι ορόσημο διαχρονικής σημασίας για την πόλη των Σερρών, διότι πριν από 108 χρόνια, ο Ελληνικός Στρατός σε μια ακατάσχετη προέλαση, τρέποντας σε φυγή τους Βουλγάρους, εισήρχετο την 29η Ιουνίου 1913 ως ελευθερωτής στην πολύπαθη πόλη των Σερρών.
Κάθε φορά που πανηγυρίζουμε την Επέτειο του βαρυσήμαντου ιστορικού γεγονότος της απελευθερώσεως της πόλεως των Σερρών από τους Βουλγάρους, κατά την 29η Ιουνίου 1913, η σκέψη μας στρέφεται ευλαβικά στα περασμένα, στους συντελεστάς αυτού του γεγονότος και στις ιερές σκιές όλων όσων έπεσαν ηρωϊκώς, προκειμένου να μας χαρίσουν τη πολυπόθητη Ελευθερία.
Η πόλις των Σερρών, την οποία ο Ηρόδοτος αναφέρει με το όνομα ΣΙΡΙΣ η Παιονική, επανειλημμένως κατεστράφη από τους εχθρούς της Πατρίδος μας, αλλά πάντοτε ανασυγκροτείτο, αναλάμβανε και συνέχιζε την ανοδική της πορεία. Καθ’ όλη δε τη διάρκεια της μακραίωνης δουλείας της, ήτοι από της αλώσεώς της το 1383 από τους Τούρκους μέχρι της απελευθερώσεώς της την 29η Ιουνίου 1913 από τον ένδοξο Ελληνικό Στρατό, υπήρξε ακλόνητη εθνική και θρησκευτική έπαλξη του Ελληνισμού και το μεγαλύτερο πνευματικό και εκπαιδευτικό κέντρο της Ανατολικής Μακεδονίας.
Καθ’ όλο αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα των 530 ετών, οι Σερραίοι δεν έπαυσαν ούτε στιγμή να αγωνίζωνται για την εθνική τους επιβίωση και την διάσωση της θρησκείας και της γλώσσας τους, διατηρώντας πάντοτε αμείωτο το εθνικό τους φρόνημα και άσβεστη την ελπίδα της απελευθερώσεώς των, την οποία και μεταλαμπάδευαν από γενεάς εις γενεάν.
Η πόλις των Σερρών, μετά την πρώτη εκ θεμελίων καταστροφή της το 1206 από τον Βούλγαρο Ιωαννίτση, υφίσταται κατά την πορεία του χρόνου τρεις ακόμη καταστροφές από τους Βουλγάρους, κατά τα έτη 1913, 1916-1918 και 1941-1945. Κατά την διάρκεια αυτών, περιουσίες διαρπάζονται, ακίνητα πυρπολούνται, σφαγές και ομηρίες συντελούνται σε μεγάλη κλίμακα, πλήρες πρόγραμμα εξουθενώσεως του πληθυσμού και του φρονήματός του εφαρμόζεται, λεία τα πάντα, πλην ενός, της αδάμαστης Ελληνικής ψυχής, η οποία ως αδάμας εκπέμπει εκτυφλωτικές λάμψεις, στολίζουσα με το μεγαλείο της το Εθνικό μας Σύμβολο, την Κυανόλευκη.
Οι καθοριστικοί παράγοντες που συντέλεσαν στο να διακρίνεται η πόλις των Σερρών μεταξύ των άλλων πόλεων της Μακεδονίας, ανάγονται στην Κοινοτική Οργάνωση και στην οικονομική ανάπτυξη της Παιδείας με την ίδρυση περιωνύμων Εκπαιδευτηρίων από του 17ου ακόμη αιώνος.
Σε ολόκληρο τον Μακεδονικό χώρο, η πόλις των Σερρών εστάθη Σύμβολο έντονης Ελληνικής παρουσίας και επίκεντρο εκπολιτιστικής και πνευματικής ακτινοβολίας – αλλά και εθνικής διαπαιδαγωγήσεως – από τους Βυζαντινούς χρόνους και τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Ήταν κυριολεκτικά, οι Σέρρες, ανέκαθεν, αληθινή εθνική έπαλξη και φράγμα ανασχετικό στην προσπάθεια καθόδου των Σλάβων γενικά στο γαλανό Αιγαίο.
Ήταν η πολυπόθητη και ταυτοχρόνως η μισητή πολιτεία. Γι’ αυτό και χίλιες φορές είχε καταδικασθεί σε αφανισμό από τον καιρό του Μακεδονικού Αγώνος. Γι’ αυτό οι Βούλγαροι, εγκαταλείποντάς την, την διαπέρασαν δια πυρός και σιδήρου.
Οι φλόγες που περιέζωναν την πόλη τους την εσπέρα της 28ης Ιουνίου ήταν η Ανάστασις. Ήταν το γέρας των επίμοχθων και πολυετών εθνικών αγώνων τους.
Και την επομένην, 29η Ιουνίου, όταν όλα είχαν μεταβληθεί σε στάχτη και καπνούς, οι οποίοι εκάλυπταν τον ορίζοντα σαν μαύρο πέπλο και αφάνιζαν από τη χαρά της ζωής μια ωραία και πολυάνθρωπη πόλη, τις Σέρρες, ο Ελληνικός Στρατός της 7ης Μεραρχίας, υπό τον Συνταγματάρχη Σωτήλη, ακολουθούμενος και από τους επιστρέφοντας οίκαδε πολίτας, εισήλθε στην ερειπωμένη πολιτεία και καταλάμβανε αυτήν, εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου.
Είχε προηγηθεί το ακόλουθο αγωνιώδες τηλεγράφημα (που έμεινε στην Ιστορία) του Μητροπολίτου Σερρών Απόστολου προς τον Βασιλέα Κωνσταντίνο για επίσπευση της προελάσεως του στρατού μας και την κατάληψη της πόλεως των Σερρών:
``Η πόλις των Σερρών εγκαταλειφθείσα από ημερών παρά των Βουλγαρικών στρατευμάτων και Πολιτικών Αρχών διωκήθη υπό του Μητροπολίτου, αλλά πολυάριθμοι Βούλγαροι κομιτατζήδες της περιφερείας προσβάλλουν έκτοτε την πόλιν, επί σκοπώ λεηλασίας και πυρπολήσεως. Οι πολίται αμύνονται και απωθούσι τας επιθέσεις. Αλλά φόβος μέγας υπάρχει μήπως εξαντληθώσιν επί τέλους και τότε η Ελληνικωτάτη αυτή πόλις θα μεταβληθεί εις ερείπια. Η πόλις ολόκληρος υποβάλλει εις την Υμετέραν Μεγαλειότητα την θερμήν παράκλησιν, ίνα ευαρεστουμένη διατάξη την επίσπευσιν της καταλήψεώς της’’.
Οι Σερραίοι, αδιαφορούντες για τα ερείπια και την οικονομική τους συντριβή, ανέστιοι και εξαντλημένοι από την πείνα και την πορεία της εξόδου και της επιστροφής, εδέχθησαν την 29ην Ιουνίου 1913 τα ευλογημένα παιδιά της Ελλάδος στους δρόμους της καιομένης πόλεώς τους, σε μια αποθεωτική εθνική έξαρση και με ένα χωρίς προηγούμενο πατριωτικό παραλήρημα.
Με ρίγη ασυγκράτητης και μη περιγραφόμενης συγκίνησης, άκουσαν οι Σερραίοι και διάβασαν την ακόλουθη Προκήρυξη του Διοικητού της 7ης Μεραρχίας, Συνταγματάρχου Ναπολέοντος Σωτήλη, ο οποίος είχε το μεγάλο προνόμιο της καταλήψεως της πόλεως των Σερρών:
``Εν ονόματι του Βασιλέως των Ελλήνων Κωνσταντίνου, απελευθερώ τας Σέρρας από του ζυγού των βαρβάρων και ειδεχθών επιδρομέων, καταλαμβάνω την πόλιν, προσκαλώ δε πάντας τους κατοίκους, ανεξαρτήτως φυλής, γλώσσης και θρησκεύματος, να επανέλθωσιν εις τας ειρηνικάς ασχολίας των, βέβαιοι όντες, ότι υπό την προστασίαν του ανδρείου ημών στρατού, θέλουσιν απολαμβάνει και απολύτου ισονομίας και εξασφαλίσεως τιμής και περιουσίας’’.
Ζήτω ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος ο μέγας.
Ζήτω ο Λαός των Σερρών.
Σέρραι, 28 Ιουνίου 19 13
Ο μέραρχος της 7ης Μεραρχίας
ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΣΩΤΗΛΗΣ
Με τη λιτή και απέριττη εκείνη Προκήρυξη τερματίσθηκαν τα δεινά και έγινε πραγματικότητα το όνειρο τόσων και τόσων Σερραϊκών γενεών.
Εκατόν επτά χρόνια πέρασαν από την ευλογημένη εκείνη ημέρα, κατά την οποία η πόλις των Σερρών ανέκτησε και πάλιν την Ελευθερία της.
Η ζωή της, όμως, δεν υπήρξε αδιατάρακτη, διότι δύο φορές ακόμη οι βάρβαροι ξανάρθαν και έφυγαν. Αλλά και στις νέες αυτές δοκιμασίες τους οι Σερραίοι άντεξαν αξιοθαύμαστα.
Και σήμερα λαμπρότερη και ωραιότερη η πόλις των Σερρών, συνεχίζει την ανοδική της πορεία και με έντονο παλμό δραστηριότητας δίδει το παρών εις όλους τους τομείς.
Το ιστορικό γεγονός της απελευθερώσεως των Σερρών την 29η Ιουνίου 1913 έχουμε χρέος να το εορτάζουμε μεγαλοπρεπώς όλοι οι απανταχού Σερραίοι. Τιμώντες δε και μεγαλύνοντες τους συντελεστάς της, επιβάλλεται να εκφράζουμε πάντοτε την προς αυτούς ευγνωμοσύνη μας, διότι με τους αγώνες τους και τις θυσίες τους, μας χάρισαν το πολυτιμώτερο αγαθό της Ελευθερίας.
Συγχρόνως δε επιβάλλεται να μεταβούμε νοερώς και να προσπέσουμε εις τους τάφους εκείνων, οι οποίοι κατά τα σκοτεινά χρόνια της σκλαβιάς βρήκαν μαρτυρικό θάνατο από τον Τούρκο κατακτητή και από τον Βούλγαρο κομιτατζή. Εκεί, λοιπόν, θα υπάγουμε και θα γονατίσουμε, διότι εκεί υπάρχουν τα κόκκαλα των μαρτυρησάντων Σερραίων, τα ιερά σκέλεθρα, από τα οποία εξήλθε ανδρειωμένη νη Ελευθερία!
Και ενώπιον του Θεού και ανθρώπων, ενώπιον της Ελλάδος, θα εκφράσουμε την προς αυτούς ευγνωμοσύνην μας και θα δώσουμε την υπόσχεσή μας, ότι παραδειγματιζόμενοι από αυτούς, δεν θα υστερήσουε εκείνων – αν παραστή ανάγκη – προς προάσπιση της φιλτάτης μας Ελληνικής Πατρίδος – της Πατρίδος των Πατρίδων – όντες πανέτοιμοι να προτάξουμε τα στήθη μας και να βροντοφωνήσουμε και πάλιν προς οιονδήποτε επίβουλον του Πατρίου Ελληνικού μας εδάφους:
``ΑΛΤ! Τις εί; Εδώ Ελλάς, Χώρα Ηρώων και Ημιθέων! Και να πέσωμεν υπέρ Πίστεως και Πατρίδος, ``...τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι...’’.
