“Βελονίσια έργα ψυχής και χειρών”: Φόρος τιμής στον λαϊκό πολιτισμό και στη γυναίκα του παλαιού και Νέου Σκοπού

Φόρος τιμής στη γυναίκα του παλαιού και του Νέου Σκοπού αποτελεί η έκθεση “Βελονίσια έργα ψυχής και χειρών”. Η έκθεση είναι ενταγμένη στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την εγκατάσταση των προσφύγων κατοίκων από την Αν. Θράκη στο Ν. Σκοπό Σερρών.
Οι πρόσφυγες από το Σκοπό της Ανατολικής Θράκης που εγκαταστάθηκαν στον Ελλαδικό χώρο και ιδιαίτερα, οι αγρότες, στο Νέο Σκοπό Σερρών, έφεραν μαζί τους, μεταξύ άλλων τεχνών, την τέχνη του Βελονίσιου που αφορά χειροτεχνήματα φτιαγμένα με το βελόνι ραψίματος και πολύ λεπτή άσπρη κλωστή, η οποία δένεται σε κόμπους και σταδιακά σχηματίζει, κατά κανόνα, μοναδικές συνθέσεις.
Φαίνεται ότι η τέχνη του ΒΕΛΟΝΙΣΙΟΥ ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στον Παλαιό και Νέο Σκοπό και πιθανά ασκούνταν, περιορισμένα, σε άλλα  μέρη του Νομού Σερρών. Οι γυναίκες του χωριού κατά κανόνα, διέδιδαν την τέχνη, όμως δίσταζαν να δώσουν  σε άλλες γυναίκες τις καινούργιες ιδιαίτερες συνθέσεις που έφτιαχναν.
Μάθαιναν τους κόμπους, το μέτρημα, κάποια αρχικά σχέδια και στη συνέχεια η κάθε γυναίκα, με τη δημιουργικότητα και τη φαντασία της δημιουργούσε τα δικά της σχέδια. Αποτελούν «έργα ψυχής και χειρών», έκφραση του εσωτερικού πλούτου των γυναικών του Σκοπού, του διαλόγου με τον εαυτό τους. Το ΒΕΛΟΝΙΣΙΟ είχε ξεχωριστή θέση σε σχέση με τα άλλα εργόχειρα και θεωρείτο ιδιαίτερο, ανώτερο, για την «καλή την ώρα» ή για το «καλό», όπως ανέφεραν σε συνεντεύξεις τους πολλές γυναίκες.
Το ΒΕΛΟΝΙΣΙΟ έπαιξε σημαντικό κοινωνικό ρόλο στον Σκοπό και τον Νέο Σκοπό, λειτούργησε ως μέσο: παροχής ψυχικής ηρεμίας, αυτοσυγκέντρωσης, αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου, οικονομικής στήριξης για κάποιες οικογένειες οι οποίες εμπορεύονταν τα χειροτεχνήματα, πολύτιμο δώρο σε ιδιαίτερες περιστάσεις. Όπως εξομολογείται μια παλιά τεχνίτρια, «μου άρεσε πολύ το ΒΕΛΟΝΙΣΙΟ γιατί ξέδινα, έφευγε η στεναχώρια μου», και οι κάτοικοι, τόσο του Παλαιού όσο και του Νέου Σκοπού, πέρασαν πολλές δυσκολίες και στενοχώριες. Είχε διάφορες χρήσεις, ως αυτόνομο εργόχειρο: τραπεζομάντηλα, σεμέν, καρεδάκια, δισκόπανα, σουβέρ κλπ., ή ως τελείωμα, ή μέρος κάποιου ρούχου, ή υφάσματος: πένσες, γιακαδάκια, ποδιές, μανίκια, νυφικά, νυχτικιές, κομπινεζόν, εσώρουχα κλπ.


velonisia_egkainia_2023_2.jpg

Από δεξιά ο πρώην αντιπεριφερειάρχης Σερρών κ. Γιάννης Μωϋσιάδης, ο νυν αντιπεριφερειάρχης Σερρών κ. Παν. Σπυρόπουλος και ο Δήμαρχος Εμ. Παππά κ. Δημ. Νότας


Η έκθεση φιλοξενείται  στον χώρο του πρώην κινηματογράφου «CINE ΕΜΙΡΛΗΣ», και θα παραμείνει ανοικτή μέχρι το τέλος Αυγούστου, σε συγκεκριμένες ημέρες και ώρες.
Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν πριν από λίγες μέρες παρουσία του αντιπεριφερειάρχη Σερρών κ. Παναγιώτη Σπυρόπουλο και του δημάρχου Εμ. Παππά κ. Δημητρίου Νότα. Επίσης, παρέστησαν ο τ. αντιπεριφερειάρχης Σερρών κ. Γιάννης Μωϋσιάδης, αντιδήμαρχοι του Δήμου Εμ. Παππά, ο πρόεδρος του Ν. Σκοπού κ. Χρ. Χαμάλης κ.α.
Ο αντιπεριφερειάρχης Σερρών κ. Παναγιώτης Σπυρόπουλος δεν έκρυψε, στον χαιρετισμό του, τον θαυμασμό του για τις δημιουργίες εκθειάζοντας την υπομονή των γυναικών. Από την πλευρά του δήλωσε ότι διάκειται θετικά στο ενδεχόμενο υποβολής πρότασης στο Leader σημειώνοντας ότι “οφείλουμε να το στηρίξουμε, να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε την περιουσία μας”.
Οι πρόσφυγες του 1922 έφεραν μια μεγάλη κουλτούρα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συγκλίνουν σ’ έναν ενιαίο πολιτισμό, υπογράμμισε ο δήμαρχος Εμ. Παππά κ. Δημήτριος Νότας.
“Πρέπει να προσπαθήσουμε αυτό το πολιτιστικό στοιχείο να ενταχθεί στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Ουνέσκο γιατί το πνεύμα και πολιτισμός μας είναι τα χαρακτηριστικά του έθνους μας. Ο λαϊκός μας πολιτισμός είναι η τεράστια δύναμη του έθνους που οφείλουμε να τον διαφυλάξουμε και να τον εξελίξουμε με βάση τις σύγχρονες απαιτήσεις.

velonisia_egkainia_2023_1.jpg

Η κ. Δουκαίνη Ζαπριάνου


Είμαστε περήφανοι για τον λαϊκό μας πολιτισμό που δείχνει και την ελίτ του πολιτισμού. Ο λαός παράγει πολιτισμό και η έκθεση Βελονίσια είναι ένα ζωντανό παράδειγμα υψηλού επιπέδου πολιτισμού.” υπογράμμισε ο Δήμαρχος Εμ. Παππά.
“Η γυναίκα μάθαινε κάποιους βασικούς κόμπους κι από εκεί και πέρα έβγαζε ψυχή. Κανένα σχέδιο δεν είναι ίδιο με άλλο. Η κάθε γυναίκα αυτενεργούσε κι έβγαζε δικά της πράγματα”, ανέφερε ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ κ. Αριστοτέλης Νανιόπουλος..
Η έκθεση διοργανώνεται από την Φιλόπτωχο Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων Ν. Σκοπού Η ΑΝΘΟΥΣΑ σε συνεργασία με την εθελοντική ομάδα DESMOS OF SKOPOS υπό τη γενική επιμέλεια του ομότιμου καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αριστοτέλη Νανιόπουλου, ο οποίος και παραβρέθηκε στα εγκαίνια.
Το ΒΕΛΟΝΙΣΙΟ, όπως ανέφερε η πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών και Δεσποινίδων Ν. Σκοπού “Η Ανθούσα” κ. Δουκαίνη Ζαπριάνου,  ήταν και είναι το εργόχειρο «για την ώρα την καλή», το επίσημο, το γιορτινό, για τον αρραβώνα και το γάμο, για την ονομαστική γιορτή του σπιτιού.
“Οι γυναίκες του Σκοπού άξιες νοικοκυρές, μητέρες, σύζυγοι, στυλοβάτες της οικογένειας, εργαζόμενες στο σπίτι και στα χωράφια έβρισκαν ελεύθερο χρόνο, στα νυχτέρια ή στο χωρατά της γειτονιάς ή τις ώρες της αυτοσυγκέντρωσης και ξεκούρασής τους, για να δημιουργήσουν έργα τέχνης με την αστείρευτη φαντασία τους, την έκφραση της ψυχής τους και των συναισθημάτων τους.  

velonisia_egkainia_2023.jpg

Οι κυτρίες της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Κυριών και Δεσποινίδων Ν. Σκοπού "Η Ανθούσα" που προσέφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους για την προετοιμασία της εκδήλωσης


Σκοπός της όλης διοργάνωσης, όπως ανέφερα, είναι η ανάδειξη αυτού του ιδιαίτερου εργοχείρου των γυναικών του χωριού μας, η προβολή της παράδοσής μας, η γνωστοποίησή του στο ευρύτερο κοινό, η προσπάθεια ένταξής του στο πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού ως άϋλη κληρονομιά ή ιδιαιτέρου κάλλους και σημασίας.
Η Τέχνη του Βελονίσιου είναι και σήμερα ζωντανή και αειθαλής.
Η Έκθεσή μας δεν παραπέμπει σε μουσείο. Είναι έργο ζωντανό.
Δημιουργούν και σήμερα οι γυναίκες του χωριού μας και μεταδίδουν την τέχνη τους.
Πιστεύουμε ότι η προσπάθεια, ο κόπος και το μεράκι που καταβάλλαμε για τη δημιουργία αυτής της έκθεσης, που απόψε εγκαινιάζεται, θα αναδείξουν το ταλέντο, την αξιοσύνη, τη δημιουργικότητα, την πρωτοτυπία, τη νοικοκυροσύνη, τη φαντασία και την ευρηματικότητα των κεντητριών γυναικών του χωριού μας και θα είναι αντάξιά τους.
Ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ανήκει στις κυρίες που μας ΕΜΠΙΣΤΕΥΘΗΚΑΝ  τα δημιουργήματά τους, τα κειμήλια της οικογένειάς τους, τα έργα των γιαγιάδων και προγιαγιάδων τους αλλά και όσα οι ίδιες δημιούργησαν. Σ΄αυτές ανήκει η έκθεση, ο έπαινος και το χειροκρότημα.
Έχουμε συγκεντρώσει πάνω από 300 εργόχειρα και αυτά που βρίσκονται στα συρτάρια των γυναικών είναι αναρίθμητα. Υπάρχει πλούτος παράδοσης και τέχνης.

velonisia_emmeleia_skopos_2023_1.jpg
velonisia_emmeleia_skopos_2023_3.jpg


Για να φτάσουμε όμως στην αποψινή στιγμή, η διαδρομή ήταν μεγάλη και δεν είμασταν μόνες.
Θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν με κάθε τρόπο εθελοντικά και μόνο εθελοντικά στην εν γένει οργάνωση. Είναι μεγάλος ο αριθμός των εθελοντών. Αυτό μας χαροποιεί αλλά και μας γεμίζει ευθύνη, καθώς διαπιστώνουμε ότι ο Σύλλογός μας είναι από τους πλέον αποδεκτούς και αναγνωρισμένους στην τοπική μας κοινωνία αλλά και ευρύτερα.  
Είχαμε άριστη και άψογη συνεργασία και ευχαριστούμε τον κ. Αριστοτέλη Νανιόπουλο για την γενική επιμέλεια του όλου εγχειρήματος.
Τον Αντιπεριφερειάρχη κ. Παναγιώτη Σπυρόπουλο, που ανταποκρίθηκε και χρηματοδότησε το οικονομικό μας αίτημα και ο οποίος θα εγκαινιάσει την ΕΚΘΕΣΗ.
Το Δήμαρχο Εμμανουήλ Παπά κ. Δημήτρη Νότα και
Τον Πρόεδρο της κοινότητάς μας κ. Χρήστο Χαμάλη, που με τα συνεργεία του Δήμου πρόσφεραν απεριόριστη υλικοτεχνική υποστήριξη” ανέφερε η κ. Ζαπριάνου. .
Επισκέψεις γίνονται μετά από συνεννόηση με τις κυρίες: Ροδιανή Πάτηνιου-Εμιρλή 6936183840, Ευδοκία Δουλγέρη-Ζαφειριάδου 6976860264.
Την Γενική Επιμέλεια της έκθεσης έχει ο καθηγητής κ. Αριστοτέλης Νανιόπουλος ενώ κύριος  στόχος της έκθεσης είναι η απόδοση αξίας στην εξαιρετική τέχνη του ΒΕΛΟΝΙΣΙΟΥ και η πιθανή ένταξή της στην άυλη κληρονομιά της χώρας μας και του κόσμου.
Επικοινωνία: Δουκαίνη Ζαπριάνου-Χηνοπούλου, πρόεδρος «ΑΝΘΟΥΣΑΣ», 6973853577, email: doukaini.z@hotmail.com   Καθηγητής Αριστοτέλης Νανιόπουλος 6944186625, email: naniopou@civil.auth.gr

 

Τελευταία ενημέρωση: 
Σάβ. 29 Ιουλ. 2023 - 12:55