Εκδήλωση με τίτλο «Κρτσμας 2023» διοργανώνει ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χρυσού, το Σάββατο 26 Αυγούστου και ώρα 20:30, στην περιοχή Ρουμάντζα, της τοπικής κοινότητας Χρυσού, όπου θα συμμετάσχουν τοπικοί σύλλογοι, με την υποστήριξη της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Εμμανουήλ Παππά.
«Ο Κρτσμάς» ντοπιολαλιά της Μακεδονίας είναι εθιμική τελετουργία- γλυκό που συνδεότανε τη λήξη πολυήμερων και εξαιρετικά κοπιαστικών εργασιών, που ήταν το θέρισμα το σπάσιμο – μπούρλιασμα /πέρασμα του καπνού κατά το τέλος του καλοκαιριού και το παστάλιασμα κατά το τέλος του Γενάρη- Φλεβάρη.
Το τραπέζι που κάνει κάποιος όταν τελειώνει μια δουλειά!
Από τις διηγήσεις δεν φαίνεται ξεκάθαρα αν με τη λέξη εννοούσαν μόνο το γλυκό που παρασκεύαζαν, κατανάλωναν και πρόσφεραν εκείνη τη μέρα ή το σύνολο της τελετουργίας που πλαισίωνε το γλυκό.
Κρτσμάς
Γλυκό (σιμιγδαλένιος χαλβάς),εθιμική τελετουργία με τη λήξη αγροτικών ασχολιών.
Το φαγοπότι μετά το τέλος του θερισμού. από το ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ.
«Γεύμα με το τέλος ομαδικής εργασίας». η ερμηνεία που δίνει και η Σιατιστινή ντοπιολαλιά, Σλάβικης προέλευσης σημαίνει Ταβέρνα, γλέντι, παρέα -αναζητείται η ετυμολογία της- το φαγοπότι με γλέντι που κρατούσε ως το πρωί.
Είναι από μόνο του ένα πολιτιστικό γεγονός τεράστιας σημασίας που παλαιότερα «μιλούσε» στις ψυχές των ανθρώπων.
Πρόκειται για μια αγροτική ευχαριστήρια γιορτή, η οποία σηματοδοτεί τη λήξη των εργασιών εν γένει όλων των αγροτικών εργασιών.
Πραγματοποιείται κάθε χρόνο με το πέρας της καλλιεργητικής περιόδου για να τιμήσει τους ανθρώπους της γης που αγωνίζονται για τα αγαθά της.
Πάντως, όταν τελείωνε μια οικογένεια αυτές τις δουλειές έλεγε ότι θα κάνει κρτσμά, δηλαδή θα παρασκευάσει χαλβά σιμιγδαλένιο, ο οποίος ονομαζόταν κρτσμάς, τον οποίο σε ατμόσφαιρα γιορτής και γλεντιού αλλά και ανακούφισης για το πέρας των εργασιών έτρωγε η οικογένεια και κερνούσε και συγγενείς, γειτόνους και φίλους.
Πολλές φορές, εκτός απ’ τον χαλβά , έφτιαχναν και ριζόπιτες, τις ονομαζόμενες μλίνες, και σπανακόπιτες!
Κρτσμά έφτιαχνε κάθε οικογένεια χωριστά και γιόρταζε τη λήξη των δικών της εργασιών κι όχι συνολικά η κοινότητα, γιατί υπήρχε διαφοροποίηση στη λήξη, αφού κάθε οικογένεια είχε διαφορετική ποσότητα παραγωγής.
