Μία από τις ωραιότερες εκπαιδευτικές ημερίδες παρακολούθησαν στην ΕΚΚΑ Θεσσαλονίκης, οι επιλεγέντες δημόσιοι η ιδιωτικοί υπάλληλοι στην αυτοδιοίκηση, τα νοσοκομεία, κέντρα υγείας, μα και εργαζόμενοι στις μονάδες φροντίδας εξαρτημένων, όλοι εξειδικευμένοι σε ειδικές καταστάσεις και φορείς.
Το θέμα της ημερίδας ήταν: Παθολογική χρήση του Διαδικτύου», «Ο έφηβος και το διαδίκτυο, ψυχικές διαταραχές και ‘εθισμός’ στο διαδίκτυο, ο ρόλος του γονέα και του σχολείου». Εισηγήτρια ήταν η κ. Κάκια Νικολάου, Ψυχίατρος, Επιστημονικά Υπεύθυνη, Τμήματος Αποκατάστασης Εξαρτημένων ΙΑΝΟΣ του Γ.Ν.Θ. ‘Γ. Παπανικολάου’-Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα της ψυχιάτρου γιατρού το Διαδίκτυο είναι ένας χώρος που μπορεί να προσφέρει αμέτρητες ευκαιρίες και δυνατότητες επικοινωνίας, ενημέρωσης, έρευνας, εκπαίδευσης και διασκέδασης, πρόσβασης σε πληροφορίες, ανταλλαγής ιδεών μέσα στην παγκόσμια κοινότητα, κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
•Παράλληλα, όμως, ενυπάρχουν και κίνδυνοι
•Όλα τα φαινόμενα, οι συμπεριφορές και οι ψυχικές διαταραχές που θα περιγράψουμε προϋπήρχαν και ενδεχομένως θα επιβιώσουν του Διαδικτύου και άλλων τεχνολογιών.
•Αυτό που αλλάζει είναι το περιτύλιγμα Σε καμία περίπτωση η λογοκρισία, το κλείσιμο ιστοσελίδων και ο περιορισμός της ελεύθερης έκφρασης μέσω του Διαδικτύου δεν είναι η λύση. Είναι σαν να κλείνεις μια ολόκληρη βιβλιοθήκη επειδή μέσα σε αυτήν υπάρχει ένα «κακό» βιβλίο.
•Η σωστή παιδεία, ενημέρωση και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, ιδιαίτερα στα νεαρά άτομα, θα βοηθήσει στη μείωση αυτού του φαινομένου.
•Η οικογένεια και το σχολείο είναι οι πρωταρχικοί φορείς που μπορούν να προφυλάξουν τα παιδιά από αυτά τα φαινόμενα. Το σύστημα αξιών της οικογένειας πρέπει να διακατέχεται από σεβασμό, ανεκτικότητα, αποδοχή και αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων.
•Θεωρητική και έμπρακτη απόκρουση βίας, ρατσιστικών αντιλήψεων, σεξουαλικής εκμετάλλευσης, εμπορευματοποίησης της ανθρώπινης ζωής, από όπου κι αν προέρχονται, όποιον κι αν αφορούν. Εγρήγορση. Η παθητικότητα και πολύ περισσότερο η ανοχή εκκολάπτουν και τροφοδοτούν τέτοιες καταστάσεις.
Η ελευθερία πράξης και έκφρασης μας σταματά εκεί που αρχίζει η ελευθερία πράξης και έκφρασης του άλλου .
Η χρήση του διαδικτύου έχει αυξηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο (Lenhart, Hiltlin & Madden, 2005)
•Σήμερα χώρες όπου το φαινόμενο έχει λάβει ενδημικές διαστάσεις (π.χ Κίνα, Ν.Κορέα, Ταιβάν) έχουν αναπτύξει ένα εκτεταμένο δίκτυο δομών με στόχο να συνδράμουν στους χρήστες που αναγνωρίζουν ότι αντιμετωπίζουν ένα σημαντικό πρόβλημα. Η πρώτη εξειδικευμένη Κλινική με στόχο την αντιμετώπιση του εθισμού στο διαδίκτυο δημιουργήθηκε στη Κίνα, στο Πεκίνο, με διακόσιες κλίνες, το 2005.
•Η παθολογική χρήση του Διαδικτύου φαίνεται να αφορά το 13.7% των κινέζων εφήβων (10 εκατομμύρια περίπου) και ξεκίνησε η εφαρμογή μέτρων αντιμετώπισης του φαινομένου με περιορισμό της χρήσης των ηλεκτρονικών παιχνιδιών σε τρεις ώρες την ημέρα στα ιντερνέτ καφέ (Block 2008).
•Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα δημόσιας υγείας για την Ν. Κορέα, όπου υπολογίζεται ότι οι εθισμένοι σε ποσοστό 80% χρειάζονται θεραπεία και ίσως 20-24% νοσηλεία (Ahn, 2007).
•Στις Η.Π.Α. ήδη λειτουργούν διάφορα θεραπευτικά κέντρα, κάποια απ’ αυτά ειδικά τμήματα των Πανεπιστημίων του Χάρβαρντ, του Τέξας, του Οχάιο και της Ουάσιγκτον, υπολογίζεται ότι 9 εκατομμύρια άτομα χρειάζονται βοήθεια.
•Τον Ιούλιο του 2006 δημιουργήθηκε στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας η πρώτη Ευρωπαϊκή κλινική με οκτώ κλίνες για τους εξαρτημένους εφήβους από τα βιντεοπαιχνίδια.
•Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών(2007, 2010), η οποία διεξήχθη σε εφηβικό πληθυσμό με μέσο όσο ηλικίας τα 14,85 έτη παρατηρήθηκε:
- Αύξηση του ποσοστού παθολογικής χρήσης
- στην επαρχία ψηλότερα ποσοστά απ’ ότι στην Αττική
- εξίσωση αγοριών/ κοριτσιών
- κυρίως δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, 54% έχουν προφίλ στο Facebook
- 65% θα δημοσιοποιούσαν προσωπικά δεδομένα
- 18,4% θα συναντούσαν κάποιον άγνωστο στον φυσικό κόσμο
•«Πανελλήνια Έρευνα στον Μαθητικό Πληθυσμό για τη Χρήση Εξαρτησιογόνων Ουσιών και άλλες Εξαρτητικές Συμπεριφορές», (2015), μεταξύ 3.202 μαθητών της Α΄ Λυκείου (16 ετών):
- 5,1% ψηλά στην κλίμακα των συμπεριφορών παθολογικής χρήσης του Διαδικτύου.
- Από αυτούς 19% ήταν κορίτσια που ασχολούνται κυρίως με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ 11% αγόρια που παίζουν κυρίως ηλεκτρονικά παιχνίδια.
- Το 40,5% απάντησε πως συχνά ή πολύ συχνά «μπαίνει στο Διαδίκτυο όταν νιώθει άκεφος/η», το 35,9% «για να ξεφύγει από τις στενοχώριες», ενώ ένα 20,8% παραδέχεται πως του «συμβαίνει να δυσκολεύεται να βγει από το Διαδίκτυο»
Χρήση
•Περιστασιακή χρήση
•Υπερβολική χρήση
•Παθολογική χρήση
•Κατάχρηση
•Εξάρτηση: «το φαινόμενο κατά το οποίο παρ’ όλο που ο χρήστης εμφανίζει στερητικά
συμπτώματα όταν διακόπτει την χρήση και χρειάζεται τεράστιες ποσότητες της ουσίας για να έχει το ίδιο αποτέλεσμα, παρ’ όλο που έχει υποστεί σοβαρές προσωπικές, κοινωνικές, νομικές και ιατρικές επιπλοκές και έχει δοκιμάσει ανεπιτυχώς πολλές φορές να διακόψει, παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να ξοδεύει τον περισσότερο του χρόνο στην ανεύρεση και την χρήση της ουσίας» (DSM 5, ICD 10)
•‘Εξαρτητικές Συμπεριφορές/ Εθισμός’ δεν παρεμβάλλεται ουσία για να διεγερθούν οι υποδοχείς και τα διάφορα ανταποδοτικά συστήματα, σίγουρα δεν έχουμε τα ίδια
σωματικά φαινόμενα ανοχής και στερητικού συνδρόμου, φαίνεται όμως ότι η έκκριση ενδογενών διαβιβαστών (ντοπαμίνη, ενδορφίνες) οδηγεί σε παρόμοια συμπεριφορικά
Φαινόμενα έμφασης
•στον χρόνο που ξοδεύεται στην ενασχόληση με τους υπολογιστές,
•στην συναισθηματική κατάσταση πριν και μετά,
•στα φαινόμενα που προσομοιάζουν ανοχή και στερητικό
•στις επιπτώσεις σε σημαντικές περιοχές της λειτουργικότητας
•στην αποφυγή κοινωνικών σχέσεων
•στις αποτυχημένες προσπάθειες ελέγχου της συμπεριφοράς παρά την επίγνωση της κατάστασης Πως αναπτύσσεται η παθολογική χρήση του Διαδικτύου;
•Παράμετροι που επηρεάζουν:
- Ελκυστικότητα Διαδικτύου
- Προσωπικότητα εφήβου
- Συνυπάρχουσα Ψυχιατρική διαταραχή Συννοσηρότητα ψυχιατρικών διαταραχών και
παθολογικής χρήσης Διαδικτύου Όλες οι έρευνες αναφέρουν πολύ ψηλά ποσοστά συννοσηρότητας 60-100% (ιδιαίτερα στους ενήλικες)
•Διαταραχή ελάχιστης προσοχής/ υπερκινητικότητας
•Διαταραχές ελέγχου παρορμήσεων (τυχερά παιγνίδια)
•Χρήση ψυχοδραστικών ουσιών
•Κατάθλιψη σε εφήβους
•Αγχώδεις διαταραχές, κοινωνική φοβία, ψυχαναγκαστική/ καταναγκαστική διαταραχή
•Μαθησιακές διαταραχές
•Διαταραχή διαγωγής
•Ψυχωτικές διαταραχές (σχιζοφρένεια, διπολική, Folie a deux)
•(οριακή) Νοητική καθυστέρηση→ Συννοσηρότητα και επικάλυψη συμπτωμάτων υπάρχει μεταξύ όλων των προαναφερθέντων κλινικών οντοτήτων.
Παθολογική Χρήση Διαδικτύου: Τυχερά παιγνίδια, Ηλεκτρονικός Τζόγος
Παθολογική Χαρτοπαιξία (Διαταραχή παρόρμησης)
Οι Παράγοντες Κινδύνου σοβαροί:
•έφηβοι, των οποίων κάποιος γονέας ή στενός συγγενής αντιμετώπιζε ή αντιμετωπίζει προβλήματα με τον τζόγο ή με άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές.
•αγόρια, 16-25 ετών
•Έναρξη ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια σε μικρή ηλικία (8 ετών).
•Έφηβοι που είχαν μια μεγάλη νίκη όταν ξεκινούσαν την ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια.
•Έφηβοι που έχουν εύκολη πρόσβαση σε χώρους τυχερών παιχνιδιών.
•Αντικατάσταση των φίλων με άλλους συνομηλίκους που παίζουν τυχερά παιχνίδια.
•Έναρξη της ενασχόλησης με τον τζόγο μόνος ή μαζί με τους γονείς ή αδέρφια.
•Συναισθήματα ενθουσιασμού και έξαψης κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
•Σημάδια κατάθλιψης πριν την έναρξη της ενασχόλησης με τυχερά παιχνίδια.
•Χαμηλοί βαθμοί στο σχολείο.
•Άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές (κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά).
•Χαμηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο.
•Ιστορικό εγκληματικότητας ή κλοπής χρημάτων προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η δραστηριότητα του τζόγου.
•Απουσίες από το σχολείο προκειμένου να παίξει τυχερά παιχνίδια.
•Προβλήματα στο σχολείο.
•Χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από τους συνομήλικους τους.
•Αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης αυτοκτονικού ιδεασμού.
•Υψηλότερα ποσοστά ευερεθιστότητας και άγχους και χαμηλότερα ποσοστά συμμόρφωσης και αυτοπειθαρχίας στις κλίμακες προσωπικότητας.
•Φτωχές δυνατότητες αντιμετώπισης προβλημάτων Παθολογική Χρήση Διαδικτύου: Επιπτώσεις του Cyberbullying
•Τα παιδιά νιώθουν μοναχικά, δυστυχή και φοβισμένα, αισθάνονται ανασφαλή
και πιστεύουν ότι κάτι δεν πάει καλά με αυτά.
•Χάνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους
•Δεν θέλουν να ξαναπάνε στο σχολείο
•Θέλουν να απομονωθούν από τις παρέες τους.
•Επιπλέον, σε ακραίες περιπτώσεις, η συνεχής, επίμονη και έντονη παρενόχληση
έχει οδηγήσει σε τρομερές συνέπειες όπως η πρόθεση για αυτοκτονία
Οι τρόποι σωστής προσέγγισης και βοηθείας προς τα παιδιά.
•`Προσέγγιση μέσα στην τάξη Συστάσεις (Όνομα, ειδικότητα, χωρίς εργασιακό φορέα)
•Ξεκινάμε με την δήλωση ‘πόσο φοβερή είναι η τεχνολογία’
•Δεν κάνουμε διάλεξη …….. το έχουν ήδη κάνει οι δάσκαλοι τους
•Δεν κάνουμε κήρυγμα …….. το έχουν ήδη κάνει οι γονείς τους
•Προσπαθούμε να μιλήσουμε στο δικό τους επίπεδο
•Δεν προσπαθούμε να τους πείσουμε
•Δεν επιχειρηματολογούμε
•Δεν τρομοκρατούμε, κρίνουμε, κατακρίνουμε, κάνουμε ενοχές
•Δεν τσιμπάμε σε προκλητικές ή ανυπόστατες δηλώσεις
•Αποδεχόμαστε και παραδεχόμαστε πολλές από τις θέσεις τους
•Σίγουρα δεν προλαβαίνουμε να πούμε και να συζητήσουμε πολλά πράγματα σε 45 λεπτά, επιλέγουμε κάποια σημαντικά
•Καλύτερα να περάσουμε λίγα αλλά ξεκάθαρα μηνύματα.
Σίγουρα η προσοχή μας στα παιδιά με συχνή παρακολούθηση στον υπολογιστή πρέπει να είναι συνεχής με σύνεση, αλλά χωρίς πρόθεση τρομοκρατίας, χωρίς κηρύγματα, αλλά σωστά χωρίς κατακρίσεις και δημιουργία ενοχών.
Οι Δομές που μπορείτε να απευθυνθείτε :ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΧΕΠΑ-ΟΚΑΝΑ-ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ-ΚΕΘΕΑ ΣΙΝΔΟΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ-ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ –ΔΗΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ.
